Theo Phó Cục trưởng Cục Việc làm (Bộ LĐ-TB&XH) Lê Quang Trung, số lượng người tham gia BHTN tăng đều qua các năm: Nếu năm 2009 mới chỉ có hơn 5,9 triệu người tham gia thì tới năm 2018 đã lên hơn gấp đôi với hơn 12,6 triệu người tham gia và bằng 87,7% tổng số người tham gia BHXH bắt buộc.

Tổng số tiền thu BHTN không ngừng tăng qua các năm, tính đến thời điểm năm 2018, bình quân tiền lương tháng đóng BHTN của người lao động là hơn 4,9 triệu đồng, tăng 9,94 % so với bình quân tiền đóng năm 2017. Tổng số tiền thu BHTN năm 2018 là 15.531 tỷ đồng.

Đã có 4,6 triệu lượt người hưởng trợ cấp thất nghiệp, gần 177 nghìn người được hỗ trợ học nghề và gần 97% người hưởng trợ cấp thất nghiệp được tư vấn, giới thiệu việc làm. Trong những năm gần đây, nhiều trường hợp người lao động đến trung tâm giao dịch việc làm, được tư vấn thông tin giới thiệu việc làm. Sau đó, họ đã quay trở lại thị trường lao động, không nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Ông Lê Quang Trung cho biết, trong 10 năm qua, chính sách BHTN đã được triển khai theo phương châm 3 đúng “đúng đối tượng, đúng chế độ, đúng thời hạn” khi hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm, trợ cấp thất nghiệp, hỗ trợ học nghề.

“Chính sách BHTN đã thực sự thể hiện nguyên tắc chia sẻ, đóng – hưởng, hỗ trợ lẫn nhau trong cộng đồng doanh nghiệp, giữa doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nhỏ; trong cộng đồng người lao động, giữa người có nguy cơ mất việc làm thấp với người có nguy cơ mất việc làm cao”, ông Lê Quang Trung cũng khẳng định.

Bên cạnh đó, trong quá trình tổ chức thực hiện, chính sách BHTN đã thể hiện hai ưu điểm rất lớn. Đó là thông tin về thị trường lao động cho người lao động minh bạch, rõ ràng, cung cấp kịp thời cho người lao động.

Thực hiện quy định của Luật Việc làm, 63 trung tâm dịch vụ việc làm của ngành lao động - xã hội đã tổ chức sắp xếp lại để thực hiện các chế độ BHTN cho người lao động như: tư vấn, giới thiệu việc làm, hỗ trợ học nghề, xét duyệt và thẩm định hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp cho người lao động. Ngoài ra, các trung tâm còn tổ chức 234 điểm tiếp nhận và ủy thác tại các quận, huyện xa trụ sở chính nhằm giảm bớt khó khăn khi đi lại của người lao động.

Ưu điểm thứ hai là, 100% lao động thất nghiệp được hưởng chế độ bảo hiểm y tế (BHYT) trong thời gian thất nghiệp. Điều này có ý nghĩa thiết thực cho người lao động, bảo đảm họ có thể khám, chữa bệnh ngay cả khi mất việc làm.

Theo Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Doãn Mậu Diệp, sau 10 năm có thể thấy rõ những kết quả nổi bật của chính sách BHTN, tuy vậy, vẫn còn những hạn chế cần khắc phục trong thời gian tới. Cụ thể, nhận thức về BHTN của người lao động và người sử dụng lao động chưa cao, nhiều lao động chưa nắm rõ thông tin về chính sách BHTN. Nhiều doanh nghiệp nợ BHTN, con số này có lúc cũng lên tới hơn 200 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, công tác quản lý lao động còn nhiều bất cập, chưa đủ công cụ để quản lý, nên rất khó kiểm soát tình trạng việc làm của người lao động. Vẫn còn tình trạng người lao động vừa đi làm vừa hưởng trợ cấp thất nghiệp. Mặt khác, thu hồi tiền trợ cấp thất nghiệp cũng gặp khó do không kiểm soát được việc người lao động di chuyển nơi ở, nơi làm việc tới địa phương khác.

Ngoài ra, công tác cán bộ tại một số trung tâm dịch vụ việc làm còn nhiều khó khăn. Hiện nay, tại các trung tâm mới chỉ có định suất lao động mà chưa có biên chế chính thức. Đội ngũ cán bộ thường xuyên thay đổi, ảnh hưởng đến chuyên môn.

Theo Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp, để chính sách BHTN đạt hiệu quả tốt hơn trong thời gian tới, cần sớm hoàn thiện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật. Trước hết cần nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Luật Việc làm. Công việc này dự kiến tiến hành trong năm 2021, 2022.

Luật Việc làm sẽ được bổ sung theo hướng, chính sách BHTN, chính sách việc làm không chỉ xây dựng các giải pháp xử lý hậu quả đối với người thất nghiệp thông qua chi trả trợ cấp thất nghiệp, quan tâm hơn đào tạo nghề, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề mà còn đặc biệt chú trọng xây dựng các giải pháp phòng ngừa, giảm thiểu tình trạng thất nghiệp thông qua hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động duy trì việc làm, bảo đảm quyền lợi chính đáng của hai bên nhằm tăng cường sự liên kết. Có sự hỗ trợ giữa các chính sách BHXH cũng như tính linh hoạt của các chính sách nhằm mở rộng diện bao phủ.

Bên cạnh đó, cần hoàn thiện hệ thống tổ chức thực hiện BHTN; nâng cao hơn chất lượng hoạt động của các tổ chức dịch vụ việc làm để thực hiện tốt tư vấn/ hỗ trợ việc làm - hướng giải quyết người thất nghiệp một cách bền vững nhất.

Cùng với đó, công nghệ thông tin cũng cần được chú trọng, thực hiện kết nối đồng bộ giữa các cơ quan LĐ-TB&XH, BHXH, đơn vị sử dụng lao động và người lao động trong quản lý, thu thập, lưu trữ cung cấp thông tin về thị trường lao động, giải quyết các chế độ BHTN cho người lao động.