Theo thống kê của Sở LĐTB&XH TP Hải Phòng, qua rà soát trên địa bàn thành phố có 748 trường hợp chưa được xác nhận liệt sĩ, chưa được cấp Bằng Tổ quốc ghi công. Song những năm qua, bằng sự nỗ lực của các cấp, các ngành, tính đến ngày 28/11/2019, đã có 685 trong tổng số trường hợp này có kết quả và chờ kết quả giải quyết của các cơ quan Trung ương. Gồm: 201 trường hợp đã có kết quả giải quyết, trong đó: 123 trường hợp đã tra cứu tìm được hồ sơ liệt sĩ (hồ sơ do tỉnh ngoài quản lý); 37 trường hợp đã được Thủ tướng cấp Bằng Tổ quốc ghi công; 41 trường hợp được cơ quan Trung ương trả lại hồ sơ do không đủ điều kiện, yêu cầu bổ sung thêm các giấy tờ liên quan đến chi trả trợ cấp ưu đãi trước ngày 01/01/1995 (đây là yêu cầu khó thực hiện, vì thực tế các trường hợp này không còn thân nhân chủ yếu nên không có quyết định hưởng trợ cấp).

Cùng với đó là 484 trường hợp chờ giải quyết của cơ quan Trung ương, trong đó: 198 trường hợp thuộc thẩm quyền của UBND các quận, huyện và Sở LĐTB&XH; 282 trường hợp thuộc ngành quân đội và 04 trường hợp thuộc ngành công an. Đến nay, toàn thành phố còn 63/748 trường hợp đang và chưa được giải quyết.Đoàn cán bộ lãnh đạo thành phố Hải Phòng dâng hương tại di tích Ngã ba Đồng Lộc (tháng 7/2019)

Theo đánh giá, các đơn vị, địa phương đã tập trung chỉ đạo quyết liệt, đạt kết quả tích cực hơn. Đến nay, 12/14 địa phương đã hoàn thành việc lập hồ sơ đối với trường hợp thuộc thẩm quyền của cấp quận, huyện (Ngô Quyền, Hồng Bàng, Lê Chân, Hải An, Kiến Thụy, Đồ Sơn, Dương Kinh, An Dương, Vĩnh Bảo, Cát Hải, An Lão, Tiên Lãng; còn 02 đơn vị còn hồ sơ giải quyết là Thủy Nguyên (03) và Kiến Thụy (02).

Có 02 ngành, tổ chức hội đã hoàn thành việc lập hồ sơ trình cấp có thẩm quyền xem xét giải quyết và hoàn thành việc xác minh và xác định đối tượng không thuộc tổ chức hội quản lý, là Công an thành phố và Hội Cựu thanh niên xung phong thành phố. Đối với hồ sơ thuộc thẩm quyền giải quyết của ngành quân đội, trong thời gian 01 tuần, hồ sơ được giải quyết với số lượng rất lớn là 154 trường hợp.

Tuy nhiên, trong quá trình xác nhận liệt sĩ, cấp Bằng Tổ quốc ghi công, TP Hải Phòng vẫn gặp một số khó khăn, vướng mắc. Đó là: Về cơ sở thực tiễn đối với các trường hợp chưa xác định được thẩm quyền giải quyết, thực tế các trường hợp vướng mắc hiện nay chủ yếu thuộc thời kỳ chống Pháp, do không còn thân nhân chủ yếu, chỉ còn anh, em họ hàng nhưng không cung cấp được đầy đủ các thông tin cơ bản như họ và tên, quê quán, ngày tham gia cách mạng (nhập ngũ), ngày tháng năm hy sinh hoặc năm hy sinh, cơ quan đơn vị khi hy sinh, chức vụ khi hy sinh, trường hợp hy sinh, tình hình thân nhân.... nên khó khăn trong việc xác định thẩm quyền giải quyết và thiết lập hồ sơ theo quy định.

Về căn cứ pháp lý, hiện nay, quy định căn cứ lập hồ sơ đối với các trường hợp có thông tin tại các công trình ghi công liệt sĩ chỉ có quy định đối với trường hợp có mộ trong nghĩa trang liệt sĩ từ ngày 31/12/1994 trở về trước, còn với trường hợp có tên trên nhà bia tưởng niệm liệt sĩ chưa có quy định.

Việc đề nghị cấp Bằng Tổ quốc ghi công đối với những trường hợp thuộc thẩm thẩm quyền của UBND các quận, huyện và ngành LĐTB&XH đã trình Bộ LĐTB&XH, trong đó có 116 trường hợp đã đề nghị theo Thông tư số 16/2014/TT-BLĐTBXH. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, nhiều trường hợp có căn cứ thể hiện là liệt sĩ đã được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy báo tử, nhưng hồ sơ không có căn cứ chứng minh thân nhân đã được giải quyết chế độ đối với thân nhân liệt sĩ trước ngày 01/01/1995 như Quyết định trợ cấp, Quyết định điều chỉnh trợ cấp (quà nhân dịp Tết và ngày 27/7 không phải là chế độ ưu đãi theo quy định). Do đó không có cơ sở xem xét, cấp Bằng Tổ quốc ghi công theo quy định tại Điều 13, Thông tư số 16/2014/TT-BLĐTBXH (theo ý kiến của Cục người có công tại Công văn số 2223/NCC-CS1 ngày 26/9/2017 của Cục Người có công). Do vậy, nhiều trường hợp thành phố đã trình Bộ LĐTB&XH, nhưng đến nay chưa có kết quả cụ thể.

Căn cứ vướng mắc trên, Sở đã có 05 văn bản kiến nghị Bộ LĐTB&XH sửa đổi, bổ sung Thông tư số 16/2014/TT-BLĐTBXH (Công văn số 3281/SLĐTBXH, ngày 21/11/2017; Công văn số 102/CLĐTBXH-NCC, ngày 10/01/2018; Công văn số 1239/SLĐTBXH-NCC ngày 16/5/2018; Công văn số 3322/UBND-VXNC ngày 07/6/2018; Công văn số 1239/SLĐTBXH-NCC ngày 16/5/2019).

Để công tác xác minh, hoàn thiện hồ sơ đề nghị xác nhận liệt sĩ và cấp Bằng Tổ quốc ghi công trong thời gian tới đáp ứng yêu cầu đề ra, Phó Chủ tịch UBND thành phố Lê Khắc Nam chỉ đạo: Đến hết tháng 11/2019, thành phố phải hoàn thiện cơ bản việc giải quyết đối với các trường hợp còn lại; thể hiện rõ trách nhiệm và sự tri ân của Đảng bộ, chính quyền thành phố cũng như các cấp, các ngành đối với người có công với cách mạng.

Trách nhiệm của Sở LĐTB&XH sẽ tiếp tục bám sát chỉ đạo, hướng dẫn của Bộ về giải quyết các vướng mắc nêu trên, hướng dẫn các đơn vị, địa phương triển khai thực hiện; phối hợp với các đơn vị, địa phương hoàn thiện các hồ sơ trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định thuộc thẩm quyền của ngành; tổng hợp, báo cáo kịp thời kết quả về thành phố theo quy định./.