Hiện nay bệnh lao vẫn đang là một trong những loại bệnh khá phổ biến trong cộng đồng, có ảnh hưởng lớn tới sức khỏe của người dân trong tỉnh Đắk Lắk, đem lại gánh nặng lớn đối với cộng đồng, xã hội. Tỷ lệ mắc bệnh lao tại Đắk Lắk vẫn ở mức 170 người/100.000 dân; còn nhiều bệnh nhân lao mắc bệnh ở cộng đồng chưa được phát hiện, điều trị kịp thời.

Một trong những khó khăn quan trọng nhất của Chương trình chống lao, đặc biệt là vấn đề khám sàng lọc, quản lý lao, điều trị tại cộng đồng là sự hiểu biết của người dân về bệnh lao chưa nhiều, đặc biệt là không chỉ nhiều người dân, mà cả những cán bộ quản lý của chúng ta vẫn còn kỳ thị với bệnh này. Tức là người ta ngại công bố danh tính, ngại hàng xóm biết mình bị bệnh lao thì bị kỳ thị, xa lánh. Chính vì vậy, khi có dấu hiệu bị lao họ ngại tiếp xúc, ngại đến cơ sở y tế để khai báo và điều trị, làm cho công tác quản lý, thu dung, điều trị của ngành chuyên môn thêm khó khăn và vì thế khả năng lây nhiễm chéo trong cộng đồng cũng sẽ lớn hơn.

Tiếp theo là sự quan tâm của các cấp chính quyền địa phương đối với bệnh lao chưa đúng mức, thường chính quyền địa phương giao khoán cho ngành Y tế, do đó sự vào cuộc của cộng đồng chưa mạnh mẽ. Bên cạnh đó, nguồn ngân sách dành cho công tác phòng chống, điều trị bệnh lao còn khiêm tốn. Đội ngũ cán bộ của chương trình chống lao luôn thay đổi làm cho mạng lưới phòng chống lao luôn xáo trộn. Ngành lao là ngành đặc thù nên rất khó tuyển cán bộ, viên chức vào làm việc. Những cán bộ giỏi, có trình độ ít chọn Ngành Lao để về công tác.

Để có thể chấm dứt được bệnh Lao rất cần sự vào cuộc mạnh mẽ từ Nhà nước, địa phương, các cấp ngành và xã hội. Bệnh Lao hiện nay hoàn toàn có thể đẩy lùi khỏi cộng đồng nếu chúng ta thực hiện đồng loạt các giải pháp sàng lọc phát hiện bệnh điều trị tích cực từ đó sẽ giảm nguy cơ lây lân ra cộng đồng.

Bà Kiều Thị Mai Hương, Quản lý chương trình Sức khỏe & An sinh, Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI): Đẩy nhanh phát hiện và điều trị các ca bệnh trong cộng đồng

Để chấm dứt bệnh lao vào năm 2030, Việt Nam cần đẩy nhanh phát hiện và điều trị các ca bệnh trong cộng đồng bao gồm cả lao hoạt động và lao tiềm ẩn. Để thực hiện được chiến lược này rất cần đến sự đầu tư tài chính đầy đủ cho các chương trình chống lao tại địa phương và sự chung tay của tất cả cộng đồng.

Bệnh lao là một vấn đề sức khỏe cộng đồng, không ai có thể thoát khỏi nguy cơ lây nhiễm bệnh này trừ khi cả xã hội được bảo vệ khỏi bệnh lao. Để giảm số người mắc từ hơn 170 người trên 100.000 dân như hiện nay xuống đạt mức dưới 10 người/100.000 dân vào năm 2030, thực sự là một thách thức lớn với Ngành Lao nếu thiếu đi sự chung tay của các ngành và lĩnh vực khác. Tuy nhiên Việt Nam có thể làm được như cách đã đầy lùi Covid-19 vì hai bệnh này có khá nhiều điểm tương đồng. Song để làm được điều này cần tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức cho người dân bởi hiện nay người dân còn chủ quan với bệnh, một số còn nghĩ đây chỉ là bệnh của quá khứ. Đó là rào cản lớn để chúng ta có thể thực sự chấm dứt bệnh lao. Người dân cần biết các dấu hiệu của bệnh lao, đi khám khi nghi lao. Quan trọng nhất, khi đã phát hiện mắc lao, người bệnh cần tham gia điều trị càng sớm càng tốt, đồng thời tuân thủ và hoàn thành phác đồ điều trị để tránh chuyển thành lao kháng thuốc. Bệnh lao hoàn toàn có thể được chữa khỏi.

Sau gần 2 năm gián đoạn vì dịch Covid-19, từ đầu năm 2022 công tác phòng chống lao nhanh chóng được triển khai trở lại. Đặc biệt, từ tháng 1.2022 đến tháng 12.2023, nhờ sự hỗ trợ của Trung tâm Hỗ trợ sáng kiến Phát triển cộng đồng (SCDI) cho 3 huyện của tỉnh Gia Lai (Krông Pa, Đức Cơ, Chư Prông) việc sàng lọc và điều trị bệnh nhân lao ngoài cộng đồng được triển khai. Theo đó việc chụp X quang và làm xét nghiệm Xpert trên đờm được đưa về tận khu dân cư nên được người dân hưởng ứng. Sau gần 1 năm thực hiện, dự án đã xây dựng được đội ngũ cộng tác viên chuyên trách phòng chống lao ở cơ sở, thực hiện công việc hỗ trợ Ngành Y tế phát hiện sớm, giám sát điều trị cho bệnh nhân lao.

Nhờ đó, nhiều bệnh nhân không chỉ được phát hiện sớm mà còn được điều trị kịp thời ngăn ngừa được biến chứng do lao phổi. Việc triển khai các hoạt động này đã phát hiện được hàng trăm bệnh nhân lao mới, nâng tổng số bệnh nhân lao được phát hiện từ đầu năm đến nay (tính cả số bệnh nhân đến khám) lên gần 600 ca ( tính đến tháng 11/2022). Tuy nhiên con số này so với thực tế vẫn còn rất khiêm tốn chính, vì vậy, rất cần có những chính sách hỗ trợ từ Nhà nước, địa phương và xã hội hóa để có thể tiến tới chấm dứt lao đúng như mục tiêu mà Chương trình phòng chống Lao quốc gia đã đặt ra.

Khi thấy mình có biểu hiện ho ra máu tôi đã rất sợ không dám ra ngoài và cũng giấu không muốn cho ai biết nhưng khi được Cộng tác viên của mạng lưới CSET phòng chống lao của xã IaMlah đến tư vấn tôi đã quyết định đi khám và điều trị. Sau 1 tháng điều trị lao tấn công ở Trung tâm y tế huyện tôi được cho về nhà điều trị tại nhà. Hàng ngày tuân thủ uống thuốc đến nay sau 5 tháng sức khỏe tôi đã hoàn toàn bình phục, đi làm nương rẫy bình thường. Tôi mong có nhiều chương trình khám sàng lọc miễn phí cũng như có nhiều chương trình tư vấn hơn cho người dân về bệnh này. Trong buôn cũng có nhiều người mất vì bệnh lao vì không được phát hiện cũng như được điều trị kịp thời. Không riêng tôi mà nhiều người trong buôn vẫn luôn cảm thấy sợ và ám ảnh về bệnh lao nhưng thực tế đi điều trị và trải qua tôi mới thấy bệnh lao hoàn toàn không hề đáng sợ như mình nghĩ. Bệnh lao có thể chữa khỏi hoàn toàn nếu tuân thủ phác đồ điều trị mà bác sỹ đưa ra./.